Umiejętność czytania ze zrozumieniem jest niezbędna w procesie uczenia się. Dzięki niej dziecko może skutecznie opanować i pogłębiać wiedzę. Tekst dla ucznia stanowi źródło informacji, które musi poddać analizie. Praca nad wdrożeniem dziecka do czytania ze zrozumieniem odbywa się równolegle nauką czytania. Proces czytania jest złożony i dynamiczny, zależny od stopnia funkcjonowania centralnego układu nerwowego oraz poszczególnych analizatorów: wzroku, słuchu i mowy. Samo rozpoznawanie znaków graficznych i ich przełożenie na język mówiony nie są wystarczające. Istotą jest uchwycenie sensu i zrozumienie treści tekstu. Aby było to możliwe uczeń powinien mieć opanowaną technikę czytania pod kątem rzeczowym i językowym. Łatwiej mu wtedy skupić się na treści tekstu. Równolegle więc należy doskonalić i usprawniać czytanie głośne i ciche oraz wprowadzać elementy czytania ze zrozumieniem.
Przykładowe ćwiczenia:
1. Wyszukiwanie w zdaniu wyrazu na określoną literę
2. Szukanie konkretnych liter w treści tekstu
3. Odpowiadanie na pytania związane z treścią przeczytanego tekstu
4. Opowiadanie tekstu
5. Wyodrębnianie z treści postaci, wydarzeń, związków przyczynowo-skutkowych
6. Rozwiązywanie zagadek dotyczących treści
7. Dobieranie podpisów do ilustracji i ilustracji do podpisu
8. Wyszukiwanie fragmentów tekstu dotyczących określonych zdarzeń i osób
9. Ilustrowanie treści testu
10. Wskazywanie głównej myśli utworu, ocena słowna postępowania bohatera
11. Nadawanie tytułu opowiadania
12. Labirynty słowne, loteryjki wyrazowe, krzyżówki związane z treścią czytanego tekstu
Bardzo ważna podczas czytania ze zrozumieniem jest praca ucznia z instrukcją i poleceniem.
Proste wskazówki:
1. Wysłuchać dokładnie objaśnień nauczyciela dotyczących analizy tekstu
2. Dziecko powinno przeczytać instrukcję uważnie. Jeżeli jest taka konieczność to nawet kilkukrotnie.
3. Uczeń musi wdrożyć się do czytania cichego, gdyż w klasie głośne czytanie w trakcie rozwiązywania zadań rozprasza innych
4. Główny tekst powinien być przeczytany co najmniej dwukrotnie, aby zrozumieć jego treść i wyodrębnić istotne szczegóły ( imiona bohaterów, miejsce, czas itp.)
5. Uczeń powinien kolejno rozwiązywać poszczególne zadania czy polecenia
6. Na bieżąco sprawdzać stopień realizacji polecenia, czytając instrukcje ponownie podczas rozwiązywania
7. Zwracać uwagę na wszystkie elementy otaczający czytany tekst, a więc rysunki, tabelki, tytuły, itp. Najczęściej polecenia także ich dotyczą.
8. Po wykonaniu poleceń uczeń powinien dokonać samokontroli, by sprawdzić poprawność rozwiązania
Trudności dziecka z czytaniem ze zrozumieniem najczęściej wynikają z braku koncentracji i nieumiejętności skupienia uwagi. Istotny wpływ ma także słabszy stopień opanowania techniki samego czytania. Najczęściej mały uczeń w obliczu problemów w czytaniu szybko się zniechęca do tej czynności lub może jej unikać. Jeżeli towarzyszy temu dysleksja sytuacja staje się poważniejsza. Warto pamiętać, że część dzieci nie potrafi czytać ze zrozumieniem w ciszy i preferuje czytanie głośne, co z kolei w systemie klasowo-lekcyjnym jest uciążliwe dla innych uczniów.
Jak pomóc dziecku?
1. Czytać dziecku codziennie proste teksty i dopytywać o usłyszaną treść, by sprawdzić stopień jej zrozumienia
2. Można posługiwać się samymi obrazkami podczas przedstawiania treści i zachęcać dziecko do opowiadania na podstawie ilustracji
3. Sprawdza się także ilustrowanie bajki przez dziecko
4. Podejmowanie prób układania innego zakończenia opowiadania
5. Jeżeli dziecko ma swoją ulubioną bajkę lub opowiadanie można zachęcać je do naprzemiennego relacjonowania treści np. mama- dziecko- mama- dziecko
6. Odpowiedni dobór dziecku tekstów do samodzielnego czytania uwzględniających jego umiejętności czytania ( można rozpocząć od prostych rymowanek i wierszyków, które dziecko zna)
7. Zachęcać pociechę do czytania, chwalić nawet za drobne postępy w czytaniu.
8. Nie karać czytaniem, czytanie powinno być przyjemnością a nie przykrym obowiązkiem.